Την Καθαρά Δευτέρα τη λένε Καθαρά Δευτέρα γιατί παλιά οι άνθρωποι έκαναν καθαριότητα μόνο αυτή την ημέρα. Βέβαια, αν είσαι μες στη μπίχλα όλο το χρόνο, τι να προλάβεις να καθαρίσεις μέσα σε μια μέρα; Επίσης, οι χριστιανοί καθάριζαν τα σκεύη τους από το κρέας κι ετοιμαζόντουσαν να δώσουν έναν πνευματικό αγώνα μέσω της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής· παλιότερα οι άνθρωποι ήταν πιο πνευματικοί από εμάς γιατί δεν είχαν τηλεόραση και καταναλωτικά δάνεια, οπότε το είχαν ρίξει στη γιόγκα.Σήμερα, την Καθαρά Δευτέρα την λέμε Καθαρά Δευτέρα κατ’ ευφημισμόν: παίρνουν οι Έλληνες τα αυτοκίνητά τους και ξεχύνονται σε λόφους, όρη και πλαγιές, αφήνοντας μόνο σκουπίδια στο πέρασμά τους. Πάντως, μπράβο τους που την έκαναν Καθαρά Δευτέρα και όχι Καθαρά Κυριακή, γιατί μας βγαίνει τριήμερο.
Στο λόφο του Φιλοπάππου, Αλβανοί, Φιλιππινέζοι, Πολωνοί και ελάχιστοι Αθηναίοι –που δεν χώρεσαν στα αυτοκίνητα συγγενών και φίλων– επεφύλαξαν θερμή υποδοχή στον δήμαρχο Αθηναίων Νικήτα Κακλαμάνη, ο οποίος χόρεψε μαζί τους δημοτικούς χορούς αλλά και διάφορους χορούς από τις χώρες των συμπαθών αλλοδαπών, με αποτέλεσμα να ξεποδαριαστεί ο άνθρωπος, γιατί δεν ήθελε να τους χαλάσει το χατίρι να τον δουν να χορεύει πόλκα.
Στους παρευρισκόμενους προσφέρθηκε φασολάδα, λαγάνα, ταραμάς και άλλα νηστίσιμα, αλλά τα ευαίσθητα στομάχια των αλλοδαπών δεν είναι συνηθισμένα σε αυτές τις παραδοσιακές μας λιχουδιές, και αυτό είχε ως συνέπεια να τους πιάσει κόψιμο και να τρέχουν πίσω από τους θάμνους για να τ’ αμολήσουν.
Το κλανοκοπίδι και τα χεζοβολιά έδωσαν έναν εορταστικό τόνο στην εκδήλωση, ενώ, παράλληλα, οι κουράδες και τα τσιρλιά θα αποτελέσουν μιας πρώτης τάξεως κοπριά για τα δέντρα του Φιλοπάππου, που κάθε Καθαρά Δευτέρα νιώθουν το ευωδιαστό ξύπνημα της άνοιξης – αυτός ο λόφος δεν θα έπρεπε να λέγεται Φιλοπάππου αλλά Κωλοπάππου.
Ο άνεμος δεν έκανε το χατίρι των παιδιών που ήθελαν να πετάξουν χαρταετό, και η ατμόσφαιρα ζεστάθηκε από τα χαρούμενα ουρλιαχτά των λιλιπούτειων κανιβαλιστών. Ούτε ο Παναγιώτης Ψωμιάδης –για δεύτερη συνεχή χρονιά– κατάφερε να πετάξει το χαρταετό του στην παραλία της Θεσσαλονίκης, αν και επέβαινε σε σκάφος του Λιμενικού. Πέρσι ο χαρταετός του είχε μέγεθος 25 τ.μ. και φέτος 30 τ.μ.· όπως βλέπουμε, ο κύριος νομάρχης έχει ένα θέμα με το μέγεθος: αν συνεχίσει έτσι, σε λίγο αντί για χαρταετό από σκάφος του Λιμενικού θα θελήσει να πετάξει τον Λευκό Πύργο από αεροπλανοφόρο.
Αρκετά από τα έθιμα και τις παραδόσεις της Καθαράς Δευτέρας είναι επηρεασμένα από την αρχαιότητα, ενώ πολλά ακόμα έχουν τις ρίζες τους στην Τουρκοκρατία· τρελά γλέντια έκαναν οι Έλληνες στα 400 χρόνια σκλαβιάς – την τραβάει ο οργανισμός μας την υποδούλωση. Ευτυχώς που πέρασαν κι οι Τούρκοι από τα μέρη μας και διατηρούμε κανα έθιμο, γιατί –έτσι αμερικανάκια που είμαστε–, αντί για την Καθαρά Δευτέρα θα γιορτάζαμε την Ημέρα της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ και την Ημέρα των Ευχαριστιών – Thanksgiving, you know!
Ευτυχώς που οι περισσότεροι Έλληνες δεν έχουν αντιληφθεί ακόμα πως οι Τούρκοι έφυγαν, κι έτσι διατηρούν τις παραδόσεις – ενώ συνεχίζουν να πληρώνουν και κεφαλικό φόρο. Παρατηρούμε πως οι λαοί που δεν είχαν την τύχη να έχουν Τουρκοκρατία δεν έχουν ωραία έθιμα όπως τα δικά μας.
Το βλέπουμε και στα Επτάνησα, που δεν πατήθηκαν από τους Τούρκους – εδώ δεν τους βρήκε ο πολιτισμός, ο Τούρκος θα τους είχε βρει; Πάντως οι Επτανήσιοι βρίζουν χυδαιότατα –όλο το χρόνο–, και άρα είναι γνήσιοι Έλληνες.
Στο Γαλαξίδι, την Καθαρά Δευτέρα οι κάτοικοι χωρίζονται σε ομάδες και μάχονται με αλεύρια· εδώ οι άλλοι δεν έχουν ψωμί να φάνε, κι εμείς παίζουμε πόλεμο με το αλεύρι – αυτά βλέπει η κυβέρνηση, και άντε μετά να πάρει στα σοβαρά τις διαμαρτυρίες για μισθούς πείνας.
Στη Θήβα ζωντανεύει το έθιμο του βλάχικου γάμου, αλλά έχουμε δει πια τόσους πολλούς βλάχικους γάμους στην Αθήνα, που το έθιμο έχει χάσει πια τη σημασία του. Το μόνο ενδιαφέρον στοιχείο στον βλάχικο γάμο της Θήβας είναι πως και η νύφη είναι άντρας αλλά –όπως πάνε τα πράγματα– το πολύ σε μια δεκαετία κι αυτό ακόμα θα έχει καταντήσει εντελώς μπασκλασαρία.
Στον Τύρναβο, την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το Μπουρανί, κατά τη διάρκεια του οποίου κάτοικοι και επισκέπτες τρώνε μια χορτόσουπα και προσκυνούν υπερμεγέθεις φαλλούς – καραπουτσακλάρες δηλαδή. Παλιότερα στο έθιμο αυτό δεν συμμετείχαν οι γυναίκες για να μη σοκαριστούν, αλλά κάποια στιγμή οι Τυρναβιώτες κατάλαβαν πως οι γυναίκες τους είναι πολύ προχωρημένες στην ανατομία του αντρικού σώματος και στο Κάμα Σούτρα –εκτός βέβαια από τη Μεγάλη Σαρακοστή, που το ράβουν και κάνουν τις αγαθομούνες–, και αποφάσισαν να τις αφήσουν να προσκυνήσουν κι αυτές κανα φαλλό για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους.
Το υπέροχο σε όλες αυτές τις γιορτές είναι πως ακούγονται παραδοσιακά άσματα με «πονηρούς» στίχους. Βέβαια, με τόσα σιχαμένα κωλοτράγουδα που ακούμε όλο τον υπόλοιπο χρόνο, τα συγκεκριμένα άσματα μοιάζουν πια σαν αθώα παιδικά τραγουδάκια. Τώρα και το τελευταίο πιτσιρίκι ξέρει «πώς το τρίβουν το πιπέρι», γιατί από τα 12 έχει βαρεθεί τις τσόντες που βρίσκει στο αρχείο του μπαμπά.
Αν θέλεις πραγματικά να σοκάρεις όσους παρευρίσκονται στην αναβίωση των εθίμων της Καθαράς Δευτέρας, θα πρέπει να τους υποχρεώσεις να ακούσουν τον Μεγάλο Ερωτικό και την Εποχή της Μελισσάνθης του Μάνου Χατζιδάκι – θα πάθουν τέτοιο ταράκουλο που θα τους τρέχουν όλους στα νοσοκομεία για πλύση στομάχου.
Στη Χίο αναβιώνει το έθιμο του «Αγά». Ο Αγάς εισβάλλει στο χωριό, πηγαίνει στην πλατεία, παίρνει τη θέση του και αρχίζει να δικάζει τους παρευρισκομένους. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, κι αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία· οι Χιώτες ξέρουν πως οι Τούρκοι έφυγαν αλλά, επειδή η Τουρκία είναι δίπλα, φοβούνται μην ξαναγυρίσουν καμιά μέρα, οπότε διατηρούν όσα ίσχυαν επί Τουρκοκρατίας για να τα βρουν οι Τουρκαλάδες όπως τα άφησαν και να μην τους πετσοκόψουν ξανά.
Στο Μαντζαφλάρι Ξάνθης οι κάτοικοι θυσιάζουν δυο παρθένες για να εξευμενίσουν τον Άγιο Μπουμπούνα, μην πλακωθεί στα μπουμπουνητά και τους κάψει τη σοδειά. Στο Καυλιτζέκι Καβάλας αναβιώνει το πανάρχαιο έθιμο της μύξας και οι κάτοικοι φυσάνε τη μύτη τους μέχρι να ματώσει, ενώ στο Αλυσοπρίονο Σερρών οι χωρικοί καίνε ζαντολάστιχα για να κάνουν κεφάλι και να πέσουν ξεροί από τις αναθυμιάσεις. Τρελό κέφι επικρατεί και στη Μαλαπέρδα Κοζάνης, όπου το έθιμο θέλει τους χωρικούς να παίζουν πόλεμο με πετροδολάρια μέχρι να ματώσουν τα δάχτυλά τους.
Αγαπητές διαπρύσιες θαυμάστριες του M. Hulot, το κείμενο αυτό γράφτηκε για τη
LiFO
